Oleh : Gary Schwantz
Secara
umumnya, kubu merupakan salah satu benda atau tempat yang telah dikenal pasti
sebagai benteng pertahanan bagi sekumpulan manusia yang tinggal di suatu
kawasan untuk menjalankan pentadbiran dengan diketuai oleh seorang ketua. Dalam
erti kata lain, kubu merupakan tempat dimana menghindarkan diri daripada
serangan dan ancaman daripada musuh. Selain itu, kubu juga merupakan tempat
untuk seseorang atau pembesar bagi mentadbir sesuatu tempat atau kawasan yang
berada dalam taklukannya.
Di Sarawak ataupun dikenali
sebagai Pulau Borneo pada suatu ketika dahulu, terdapat beberapa buah kubu yang
telah didirikan sebelum kedatangan Jepun ke Tanah Melayu dan Pulau Borneo.
Antara kubu yang telah didirikan ialah Kubu Emma, 1859, yang berada di Sungai
Kanowit, Kubu Brooke, 1935, di Nanga Meluan, Julau serta Kubu Sylvia, 1880,
yang bertempat di Sungai Batang Rajang, Kapit.[1]
Kubu-kubu tersebut didirikan semasa era pemerintahan Pihak British di Pulau
Borneo. Dalam kajian yang telah dijalankan ini, penyelidikan yang dilakukan lebih
difokuskan kepada Kubu Brooke kerana kubu ini terletak berhampiran dengan
tempat tinggal pengkaji, iaitu di Nanga Meluan, Julau.
Kubu Brooke ini dibina semasa era pemerintahan
Keluarga Brooke di Nanga Meluan dalam tahun 1935 dan telah siap dengan sepenuhnya
ssetelah 3 tahun selepas itu, iaitu dalam tahun 1938. Kubu ini dibina selepas
kematian James Brooke, iaitu Rajah Sarawak
yang pertama yang telah memerintah Borneo selama 22 tahun dari
tahun 1841 hingga tahun 1863[2].
Beliau bersara pada tahun 1863 tetapi telah melantik anak saudaranya, Charles
Anthoni Johnson Brooke serta kemudian anaknya, iaitu Charles Vyner
Brooke. Pentadbiran keluarga Brooke di Sarawak merupakan satu
dinasti yang termasyhur sebagai Rajah Putih Sarawak selama 100 tahun
(1841-1941) sehingga Jepun menakluki Tanah Melayu ( atau disebut
sebagai Malaya ketika itu).[3]
Era pemerintahan Keluarga Brooke di Sarawak pada masa dahulu sangat teguh
walaupun terdapat banyak tentangan daripada penduduk tempatan. Dalam hal ini,
pengkaji sangat setuju kerana dengan melihat kepada tahun pemerintahan yang
telah dijalankan oleh Keluarga Brooke
ini yang hampir 1 abad ini.
Dalam melakukan kajian terhadap Kubu
Brooke ini, beberapa objektif kajian yang telah diwujudkan. Dalam melakukan
penyelidikan ini, pengkaji telah melakukan kajian berdasarkan objektif kajian
yang telah diketengahkan agar tidak lari daripada persoalan yang telah
diutarakan. Antara objektif kajian yang telah diwujudkan dalam melaksanakan
kajian penyelidikan ini ialah mengenal pasti tentang asal-usul pembinaan Kubu
Brooke yang berada di Nanga Meluan ini. Selain itu, objektif lain yang telah
diwujudkan ialah mengkaji tentang ciri-ciri istimewa yang terdapat pada Kubu
Brooke ini. Di samping itu, objektif lain yang telah diutarakan oleh pengkaji
ialah bagi mengenal pasti tentang fungsi-fungsi Kubu Brooke yang terletak di
Nanga Meluan.
Kajian ini mempunyai banyak batasan
bagi menghasilkan kajian yang lengkap lagi. Oleh yang demikian, adalah
diharapkan pada masa yang akan datang, kajian ini dapat diperluaskan dalam
aspek-aspek yang lain berkaitan dengan Kubu Brooke yang terletak di Nanga
Meluan ini.
Terdapat beberapa kepentingan yang
timbul hasil daripada penyelidikan yang dilakukan ke atas Kubu Brooke ini.
Antara kepentingan tersebut ialah untuk menambahkan ilmu pengetahuan dalam diri
pengkaji tentang sejarah Kubu Brooke di Nanga Meluan ini. Ini kerana sebelum
membuat kajian tentang Kubu Brooke ini, pengkaji sering tertanya-tanya tentang
asal-usul pembinaan kubu ini serta keistimewaannya. Justeru, selepas melakukan kajian, secara
tidak langsung, pengkaji telah memperoleh maklumat yang banyak tentang Kubu
Brooke yang terletak di Nanga Meluan.
Di samping itu, penyelidikan yang
dilakukan keatas Kubu Brooke ini secara tidak langsung telah dapat menanam
sikap sayang akan warisan bangsa dalam setiap lapisan masyarakat. Melalui hal ini, masyarakat akan
sentiasa menghargai setiap benda bersejarah yang terdapat di kawasan mereka dan
dalam negara. Ini juga mengajar masyarakat agar mengenang jasa dan budi para
pejuang masa dahulu untuk membebaskan tanah air daripada penjajah. Selain itu,
kajian ini juga penting bagi menyedarkan masyarakat tentang kepentingan menjaga
benda bersejarah di negara kita Malaysia. Ini kerana benda bersejarah seperti
kubu ini melambangkan maruah bangsa yang tidak tenilai.
Kajian ini juga sangat penting bagi
tatapan generasi yang akan datang. Generasi masa hadapan akan menggunakan
kajian yang telah dilakukan ini sebagai bahan rujukan mereka untuk mengetahui
tentang sejarah-sejarah yang terdapat di dalam
Kubu Brooke yang terletak di Nanga Meluan ini.
Dari
segi masa pula, kerangka masa tentang kajian ini adalah sekitar tahun 1970
hingga tahun 1986. Di samping itu, kajian yang dilakukan ini adalah berada
di dalam kawasan Nanga Meluan yang
terletak di Daerah Julau, Bahagian Sarikei, Sarawak.
Kajian
ini dilakukan adalah untuk mengetahui tentang sejarah yang terdapat di Kubu
Brooke, Nanga Meluan ini. Selain itu, kajian ini dilakukan adalah untuk membuat
kajian tentang ciri-ciri istimewa yang terdapat pada Kubu Brooke serta bagi
mengetahui tentang fungsi-fungsi yang terdapat pada kubu bersejarah di Nanga
Meluan ini, iaitu Kubu Brooke pada era pemerintahan keluarga Brooke di Sarawak.
Sebelum
kerja projek ini, terdapat sorotan kajian yang lepas telah dijadikan sebagai
panduan serta rujukan dalam membuat kerja projek ini seperti tesis Banun anak
Umping yang bertajuk “Sejarah Pembinaan Kubu Brooke di Nanga Meluan”. Selain
itu, pengkaji juga mendapat panduan daripada buku yang telah ditulis oleh
Nalong anak Buda dan Johnny anak Chuat yang bertajuk “Iban Pegai Rajah Brooke”.
Di samping itu, terdapat juga beberapa
artikel yang telah diambil sebagai rujukan untuk dijadikan panduan dalam
membuat kerja projek ini.
Dalam
usaha untuk menyiapkan kerja projek ini, pengkaji telah menggunakan beberapa
kaedah kajian yang berkesan. Antara kaedah yang digunakan oleh pengkaji ialah
melalui kaedah temubual. Berdasarkan kaedah ini, pengkaji telah menemuramah
orang sumber yang tinggal berhampiran dengan kawasan Kubu Brooke ini. Pengkaji
telah memilih waktu yang sesuai untuk menemuramah orang sumber tentang sejarah
Kubu Brooke ini.
Selain
itu, pengkaji juga telah menggunakan kaedah membuat rujukan pada buku-buku yang
ada kaitan dengan sejarah Kubu Brooke ini. Melalui kaedah ini juga, pengkaji
telah merujuk kepada tesis orang yang terdahulu yang telah membuat kajian
tentang sejarah kubu tersebut. Di samping itu, pengkaji juga telah menggunakan
kaedah membuat pemerhatian ke kawasan kajian. Melalui kaedah tersebut, pengkaji
telah melawat ke Kubu Brooke ini bersama-sama dengan kawan-kawan yang sama
membuat kajian tentang Kubu Brooke ini. Pengkaji juga telah mengambil kaedah
melayari internet untuk mencari maklumat serta data tentang sejarah Kubu Brooke
yang terletak di Daerah Julau ini.
Bagi
membuat penyelidikan tentang Kubu Brooke ini, pengkaji telah mensasarkan
penduduk tempatan yang tinggal berhampiran dengaan Kubu Brooke ini. Kajian ini
lebih difokuskan kepada golongan yang lebih tua sebagai orang sumber kerana
terdapat mereka yang lebih tahu akan sejarah Kubu Brooke di Nanga Meluan ini.
Hasil
daripada kajian yang telah dilakukan ke atas Kubu Brooke yang terletak di naga
Meluan ini, didapati kubu ini mempunyai sejarahnya yang tersendiri serta mempunyai
keunikannya. Dalam hal ini, pengkaji setuju dengan keunikan kubu ini kerana
dengan melihat kepada struktur reka bentuknya yang sangat unik dan menarik
minat orang untuk datang melawatnya. Dengan tertubuhnya Kubu Brooke di Nanga
Meluan ini, ia nya menunjukkan bahawa kubu tersebut adalah hasil daripada
kedatangan seorang pendatang asing yang datang ke Pulau Borneo untuk berdagang
iaitu James Brooke.
Daripada kajian yang telah
dilakukan, didapati bahawa James Brooke merupakan seorang bekas tentera yang
pernah berkhidmat sebagai seorang askar biasa dalam Syarikat Hindia Timur
Inggeris(SHTI) dalam tahun 1825.[4]
Namun, beliau telah dihantar pulang ke England akibat daripada mengalami
kecederaan semasa peperangan di Madras.[5] Pada
tahun 1835, ayah beliau meninggal dunia dan telah meninggalkan harta yang
berjumlah £30000. Duit daripada jumlah harta tersebut telah digunakan beliau
untuk membeli sebuah kapal yang bernama The Royalist.[6] Beliau
telah menggunakan kapal tersebut untuk belayar ke Pulau Borneo dalam tahun 1838
bagi mengintai peluang pedagangan di Borneo.[7] Ini
dapat dibuktikan dengan kedatangan beliau ke Pulau Borneo adalah membawa banyak
barang-barang untuk diperdagangkan.
Di Pulau Borneo atau dikenali
sebagai Sarawak telah berlaku pemberontakan yang dilakukan oleh kaum Dayak ke
atas Kesultanan Brunei. Hal ini demikian kerana kaum Dayak tidak berpuas hati
dengan pemerintahan yang dilakukan oleh Pangeran Indera Mahkota yang telah
mencampuri adat resam orang bumiputera di Sarawak pada masa itu. Semasa
pemberontakan berlaku, James Brooke baru tiba di Kuching dalam tahun 1838.[8]
Oleh yang demikian, Sultan Brunei
telah meminta bantuan James Brooke untuk
menamatkan pemberontakan yang berlaku di Pulau Borneo pada masa itu.
Sultan Brunei berjanji akan memberikan James Brooke pangkat sebagai Gabenor di
Borneo yang pertama sekiranya beliau dapat menamatkan pemberontakan tersebut.[9] Disebabkan orang bumiputera mula-mula dapat
menerima orang Putih, maka pemberontakan di Sarawak dapat ditamatkan. Hasil
daripada itu James Brooke telah menjadi gabenor dan komander di Labuan serta
menjadi Konsul Jeneral British di Borneo pada masa itu.[10] Namun,
James Brooke tetap tidak berpuas hati dengan pangkat yang telah diberikan
kepada nya. Oleh yamg demikian, beliau telah mengugut Sultan Brunei untuk
memperolehi apa yang dihajatinya, iaitu untuk menjadi Rajah Sarawak. Oleh yang
demikian, pada 18 September 1842, James Brooke telah diangkat dan ditabalkan
oleh Sultan Brunei, Raja Muda Hashim, untuk menjadi Raja Sarawak.[11]
Namun
begitu, semasa pemerintahan James Brooke, sekali lagi pemberontakan telah berlaku
di Sarawak. Hal ini demikian kerana penduduk tempatan tidak suka akan sikap
James Brooke yang suka menjaga tepi kain penduduk tempatan dengan mencampuri
adat resam penduduk tempatan pada masa itu. Beliau telah ditentang oleh
panglima-panglima yang terkenal seperti Panglima Asun ak Paing serta Panglima Janang di
Bahagian Julau. Selain itu, beliau juga ditentang oleh Syarif Masahor di
Sarikei dan Roshli Dhobi di Sibu. Pada pendapat saya, pemberontakan yang
dilakukan oleh panglima-panglima tersebut adalah wajar kerana James Brooke
telah mencampuri adat resam penduduk tempatan dan cuba untuk membawa budaya
barat ke penduduk tempatan.
Disebabkan penentangan yang diterima
daripada penduduk bumiputera di Sarawak, beliau telah mendirikan beberapa buah
kubu bagi menghadapi segala penentangan daripada penduduk tempatan. Antara kubu
yang terkenal ialah di sekitar Sungai Kanowit iaitu Kubu Emma(1859) di muara
Sungai Kanowit, Kubu Brooke(1920) di Nanga Meluan, Julau, kubu di Ulu Engiring,
Julau, serta Kubu Sylvia(1880) di Sungai Batang Rajang, Kapit.
Namun, pada tahun 1868, James Brooke
telah meninggal dunia selepas beliau terkena serangan strok sebanyak tiga kali
dalam tempoh sepuluh tahun.[12]
Oleh yang demikian, beliau telah diganti oleh anak saudaranya iaitu Charles
Brooke untuk menjadi Rajah Putih Sarawak yang kedua. Pemberontakan di Sarawak
masih terus berlaku pada masa itu. Selepas itu, setelah beberapa tahun
memerintah Pulau Borneo, Charles telah diganti oleh anaknya iaitu Charles Vyner
Brooke untuk menjadi raja Sarawak yang ketiga dan beliau terus melawan
penentangan yang telah dilakukan oleh penduduk peribumi.
Gambar 1: Rajah
Putih Sarawak
(James Brooke,
Charles Brooke dan Charles Vyner Brooke)
7 Februari 2013,
Khamis, Pukul 8.15 malam
Kubu Brooke ini dibina semasa
pemerintahan raja Sarawak yang ketiga ini. Kubu ini berada 45 kilometer
daripada Pekan Julau dan mengambil masa selama 50 minit untuk sampai ke kubu
ini dengan menggunakan jalan raya dan hampir 3 jam dengan meggunakan jalan air.
Selain
itu, disekitar Kubu Brooke ini, terdapat kawasan petempatan penduduk yang
rata-rata adalah orang Iban. Hal ini berlaku kerana jarang daripada bangsa lain
yang tinggal di kawasan tersebut. Di samping itu, bersebelahan dengan Kubu
Brooke ini terdapat sekolah yang didirikan iaitu Sekolah Rendah Kebangsaan Nanga
Meluan. Kubu ini diberi nama bersempenaan dengan kekuasaan dan pemerintahan
keluarga Brooke di Sarawak yang hampir mencapai satu abad lamanya.
Dengan terbinanya Kubu Brooke di Nanga Meluan,
ini telah mengingatkan penduduk dengan pemerintahan yang telah dijalankan oleh
pengikut-pengikut James Brooke bagi menghalang serta mematahkan pemberontakan yang telah dilakukan oleh
beberapa pahlawan orang Iban seperti Rentap(Libau) yang digelar oleh pihak
British sebagai lanun, Panglima Ason serta Panglima Balang. Namun, selepas Sarawak
diserahkan kepada British, era pemerintahan keluarga Brooke di Sarawak telah
berakhir. Pada masa dahulu, Kubu Brooke ini didirikan untuk beberapa kegunaan, namun
pada masa kini, Kubu Brooke ini hanya dijadikan sebagai tempat rujukan serta
tempat pelancongan di Daerah Julau.
Pada masa pemerintahan Keluarga
Brooke, kubu ini mempunyai banyak fungsi
dan yang paling ketara ialah sebagai pusat pentadbiran bagi pihak British.
Melalui ini, kubu ini telah dijadikan sebagai dua fungsi. Fungsi yang utama sekali
ialah bertujuan untuk mengawal akan kehadiran musuh yang melalui atau
menggunakan Sungai Kanowit dan Sungai Meluan. Kedudukan kubu ini yang terletak
berhampiran dengan kedua-dua sungai tersebut telah memudahkan kawalan dilakukan
terhadap sungai tersebut.
Di
samping itu, Kubu Brooke ini juga telah digunakan oleh Keluarga Brooke untuk
menjalankan pemerintahan di Daerah Julau. Pemerintahan keluarga Brooke di
daerah Julau ini telah dijalankan oleh seorang pengikut mereka iaitu Tuan
Krock.[13] Segala aktiviti yang berkaitan dengan ekonomi
yang dilakukan oleh penduduk tempatan telah dipantau melalui kubu ini dan
menyebabkan segala urusan penduduk dapat dijalankan dengan sempurna.
Oleh yang demikian, dapat dilihat bahawa
keluarga Brooke hanya mengarahkan pengikut-pengikutnya sahaja untuk menjalankan
pemerintahan di kawasan Daerah Julau. Mengapakah keluarga Brooke tidak
melakukan sendiri pentadbiran mereka di daerah Julau? Hal ini telah menimbulkan
banyak persoalan kepada kita semua. Namun, Raja Brooke hanya mempunyai kuasa
induknya yang berpusat di Kuching sahaja, oleh itu, pentadbiran telah
dijalankan oleh pengikut-pengikutnya.[14]
Di samping itu, selain dijadikan
sebagai pusat pentadbiran, Kubu Brooke ini juga dijadikan sebagai pusat
pendidikan. Pada suatu ketika dahulu, kubu ini pernah dijadikan sebagai pusat
pendidikan selepas pusat pentadbiran dipindahkan berhampiran dengan Pekan Julau
pada masa kini.[15]
Penduduk yang berminat boleh belajar di situ tanpa mengira umur serta
kedudukan. Kegunaan Kubu Brooke ini sebagai sebuah sekolah di kawasan Meluan
dan kawasan Entabai masih diteruskan dalam beberapa tahun sehingga terbinanya
sebuah sekolah rendah yang bersebelahan dengan kubu ini, iaitu Sekolah Rendah
Kebangsaan Nanga Meluan. Oleh itu, dengan terbinanya sekolah tersebut, ini
menyebabkan kubu ini telah ditutup.
Selain itu, kegunaan lain Kubu
Brooke ini pada era pemerintahan Keluarga Brooke di Sarawak ialah dijadikan sebagai
mahkamah. Ini dapat dilihat pada struktur binaan yang terdapat pada tingkat
atas Kubu Brooke ini. Berdasarkan apa yang telah diterangkan, Kubu Brooke ini
pada era pemerintahan keluarga Brooke pernah dijadikan sebagai tempat untuk
membicarakan orang-orang yang bersalah dalam sesuatu kes-kes yang berat.[16]
Di dalam kubu ini telah lengkap dengan meja hakim serta tempat yang dijadikan
sebagai kamar untuk yang bersalah bagi dibicarakan.
Gambar 2:
Mahkamah yang terdapat dalam kubu
Sumber: Kajian Lapangan,
15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 10.30 pagi
Selain
itu, pokok besar yang terdapat di hadapan pintu pagar untuk masuk ke dalam kubu
ini digunakan untuk menjalankan hukuman gantung sampai mati kepada pesalah.
Selepas itu, kesemua mayat orang yang digantung tersebut akan ditanam
bersebelahan dengan kubu ini.[17] Pengkaji
setuju setelah melihat simen yang berbentuk segi empat yang terletak bersebelahan
dengan tangga untuk naik ke tingkat atas kubu ini.
Gambar 3: Pokok
tempat menjalani hukuman gantung
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 10.40 pagi
Pada masa sekarang, Kubu Brooke yang
terletak di Nanga Meluan ini hanya dilihat oleh masyarakat sebagai tempat
tinggalan sejarah negara.[18]
Namun begitu, walaupun hanya dikenang sebagai tempat tinggalan sejarah, Kubu
Brooke ini tetap dijaga dengan baik oleh pihak yang bertanggungjawab, iaitu D.O
Julau. Sekarang kubu ini merupakan tempat yang boleh dilawati oleh orang ramai.
Beberapa tahun yang lepas, kubu ini pernah dijadikan sebagai tempat untuk
Persatuan Pengakap Daerah Julau menjalankan aktiviti kemasyarakatan.[19] Sememangnya
kubu ini selalu dijadikan tempat untuk menjalankan aktiviti perkhemahan untuk
pelajar.
Pada
8 Julai 2009, dengan secara rasminya
Kubu Brooke ini telah dirasmikan oleh Dato Amar Wilson Baya Dandot, Setiausaha
Kerajaan Negeri Sarawak, selepas dilakukan pemuliharaan oleh Kerajaan Negeri.
Banyak pembaharuan yang dilakukan seperti mengecat, memasang wayar elektrik
serta dibina taman disekitar kubu ini.[20] Pengkaji setuju dengan kenyataan tersebut
kerana telah melihat sendiri pembaharuan yang telah dilakukan ke atas Kubu
Brooke tersebut.
Di
samping itu, Kubu Brooke ini juga mempunyai ciri-ciri istimewanya yang
tersendiri. Ciri-ciri ini dapat dilihat pada struktur binaannya serta
bahan-bahan yang digunakan untuk membuat kubu ini. Bahan serta alatan yang
digunakan untuk membina kubu ini adalah hasil daripada usaha penduduk tempatan
yang tinggal berhampiran dengan Kubu Brooke ini.
Keseluruhan
Kubu Brooke dibina dengan menggunakan kayu tebelian yang disumbangkan oleh
penduduk tempatan.[21]
Kayu tebelian ini mempunyai permukaan yang kasar, namun penduduk hanya
menggunakan kapak dan gergaji sahaja untuk mengusahakan kayu tebelian yang
ketebalan mencecah 3 hingga ke 8 inci.[22] Kekurangan
alat-alat untuk pembinaan yang canggih seperti chainsaw ataupun gergaji berantai dan yang dapat melicinkan
permukaan kayu telah menyebabkan permukaan kayu tebelian tersebut tidak halus. Kayu
tebelian yang digunakan untuk membuat kubu ini adalah tahan daripada hentakan
peluru. Setiap sudut kubu ini hanya menggunakan kayu tebelian sebagai bahan
pembinaannya dan hanya lantai tingkat bawah sahaja yang menggunakan simen.
Struktur
binaan yang terdapat pada kubu ini juga sangat unik dan mempunyai
keistimewaannya yang tersendiri. Di setiap dinding atas terdapat beberapa
lubang kecil yang digunakan untuk meletakkan muncung senapang serta tempat
mengintip musuh.[23]
Dalam hal ini, pengkaji setuju kerana terdapat banyak lubang-lubang kecil yang
terdapat pada dinding Kubu Brooke yang sememangnya digunakan untuk meletakkan
muncung senapang.
Gambar 4: Lubang
yang terdapat pada dinding kubu
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 10.45 pagi
Selain
itu, kubu ini juga mempunyai 6 buah tangga serta sebuah pintu besar yang
digunakan untuk masuk ke dalam kubu ini. Yang paling unik sekali tentang kubu
ini ialah kubu ini mempunyai bilik penjaranya yang digunakan untuk memenjara
pemberontak yang dapat ditangkap. Di samping itu, terdapat sebuah dewan yang
kecil yang dijadikan sebagai dewan makan yang terdapat dalam kubu ini. Tingkap
yang ada pada kubu ini juga tinggi kedudukannya dan sangat tebal agar tidak
ditembusi oleh peluru. Melalui fahaman pengkaji, ketebalan ini sangat ketara
apabila pengkaji masuk ke dalam kubu ini. Disebabkan ketebalan tersebut, Kubu
Brooke ini masih teguh berdiri sehingga ke hari ini.
Tentang
ciri-cirinya pula, Kubu ini mempunyai banyak bilik yang unik dan terdapat
banyak tangga yang boleh digunakan untuk pergi ke bilik yang lain. Selain itu,
kubu ini dibina dengan menggunakan sejenis kayu yang keras dan tahan daripada
hentakan peluru, iaitu kayu tebelian. Oleh yang demikian, disebabkan kubu ini
dibina dengan menggunakan kayu yang tahan ini, kubu ini masih berdiri dengan
megah sampai ke hari ini dan ini telah menjadi daya penarikan pelancong untuk
datang ke Meluan. Hanya lantai bawah kubbu inni sahaja yang telah dibina dengan
menggunakan simen. Ini dapat dikenal pasti dengan melihat sendiri keadaan
lantai tingkat bawah Kubu Brooke ini yang telah menggunakan simen. Oleh itu, Kubu
Brooke ini mempunyai ciri-ciri yang istimewa dan sangat unik daripada kubu-kubu
lain yang terdapat di Sarawak.
Sebagai rumusannya, adalah dapat
dikatakan bahawa Kubu Brooke ini telah dibina semasa pemerintahan keluarga
Brooke yang ketiga, iaitu Charles Vyner Brooke, anak kepada Charles Brooke
dimana kubu ini digunakan untuk menentang pemberontakan yang dilakukan oleh
penduduk tempatan. Selain itu, kubu ini juga telah digunakan sebagai tempat
pentadbiran, pendidikan serta juga dijadikan tempat untuk melakukan perbicaraan
terhadap pemberontak yang dapat ditangkap. Bersebelahan dengan kubu ini juga
terdapat sebuah pokok besar yang telah dijadikan sebagai tempat untuk melakukan
hukuman gantung kepada pesalah yang melawan pemerintahan Brooke.
Kesimpulannya, Kubu Brooke ini
sememangnya mempunyai sejarahnya yang tersendiri serta banyak keistimewaan yang
dapat menarik minat para pelancong dari dalam dan luar negara. Jadi, semua
pihak haruslah berusaha untuk memelihara kubu ini agar tidak hanya tinggal
sebagai kenangan sahaja. Hal ini supaya generasi pada masa akan datang dapat
melihat dengan sendiri keunikkan yang terdapat pada Kubu Brooke ini dan
bukannya hanya mendengar khabar sahaja.
(2949 Patah Perkataan)
[1] Tesis,
Banun Ak Umping, Sejarah Kubu Brooke,
Universiti Pendidikan Sultan Idris, Tesis yang tidak diterbitkan, (2001), hal. 61
[3] Ibid
[4] James Stuart Olson, Robert
Shadle, Artikel : Historical Dictionary
of The British Empire, 2001, hal. 1
Bibliografi:
Sumber Primer
Temubual dengan Sangan Ak Sabot, 22 Februari 2013, Sabtu, pukul 10.15
pagi
Sumber Sekunder
Banun Ak Umping, Kubu Brooke Nanga
Meluan 1920, Tesis Ijazah Sarjana Muda: Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI),
2001
Nalong Ak Buda & Johnny Ak Chuat, Iban Pegai Rajah Brooke, Pegari Iban Production, Bintulu, Bahagia
Press Sdn. Bhd, Kuching, 2009
Ingai ak Achot, Bup Kerja Latih
Pelajar Iban Kuang Kapong Taun 5, Julau Literary Group, 2008
James
Stuart Olson, Robert Shadle, Historical
Dictionary of The British Empire, 2001
Artikel:Raja Putih, dipetik daripada laman web,
2013
LAMPIRAN
Gambar 5 :
Pengkaji Bersama kawan di pintu masuk ke dalam kubu
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 10.50 pagi
Gambar 6 :
Pengkaji berada dalam sebuah bilik yang dijadikan penjara
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 11.00 pagi
Gambar 7 : Tangga
yang Terdapat Dalam Kubu Brooke
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, pukul 11.15 pagi
Gambar 8 : Tanda
Pengenalan
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 11.15 pagi
Gambar 9 : Kolam
Mandi
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 11.30 pagi
Gambar 10 :
Tanda Kubu Dibina
Sumber: Kajian
Lapangan, 15 Februari 2013, Jumaat, Pukul 11.50 pagi
BIODATA ORANG SUMBER
Nama : Sangan Ak Sabot
Kad Pengenalan
: 551230-13-5586
Tempat Tinggal
: Rumah Liban, Nanga Dong, 96600 Julau
Pekerjaan : Petani
Tahap Kebolehan : Membuat kraftangan berasaskan biji
manik
TEMUBUAL
|
Pengkaji :
|
Selamat pagi mak, bolehkah kita berdua berbual
tentang Kubu Brooke yang terletak di Nanga Meluan itu?
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Selamat pagi, apa yang kamu ingin tahu tentang Kubu
Brooke itu?
|
|
Pengkaji :
|
Bolehkah mak ceritakan sedikit tentang fungsi-fungsi
Kubu Brooke ini selain dijadikan sebagai pusat pentadbiran bagi kawasan
Meluan ini semasa pemerintahan Keluarga Brooke?
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Daripada apa yang saya tahu, Kubu Brooke ini pernah
dijadikan sebagai pusat pendidikan bagi peduduk di kawasan yang berdekatan
dengan kawasan Meluan ini selepas pusat pentadbiran dipindahkan ke tempat
yang berhampiran dengan Pekan Julau pada masa kini. Selain itu, pendidikan
ini tidak terbatas dan penduduk yang berminat boleh belajar di sekolah yang
jenis terbuka ini. Kubu ini juga pernah dijadikan sebagai tempat untuk
membicarakan orang-orang yang bersalah melawan pemerintahan Keluarga Brooke
|
|
Pengkaji :
|
Tapi, apakah fungsi pokok besar yang terletak
bersebelahan dengan Kubu Brooke tersebut?
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Pokok tersebut dijadikan sebagai tempat untuk
menjalankan hukuman gantung kepada yang bersalah melawan perintah Keluarga
Brooke dan mayat mereka akan ditanam bersebelahan dengan kubu tersebut.
|
|
Pengkaji :
|
Di samping itu, apakah jenis kayu yang telah
digunakan untuk membuat Kubu Brooke tersebut? Saya lihat keseluruhan kubu
tersebut menggunakan sejenis kayu yang tahan.
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Oh, kayu tersebut disebut sebagai kayu tebelian. Kesemua
kayu tebelian yang digunakan untuk membuat kubu ini adalah hasil sumbangan
dari penduduk tempatan.
|
|
Pengkaji :
|
Tetapi bukankah pada masa dahulu tidak ada peralatan
yang canggih seperti gergaji berantai untuk mereka mendapatkn kayu tebelian
yang sangat keras ini.
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Pada masa dahulu, penduduk hanya menggunakan kapak
dan gergaji biasa untuk mendapatakan kayu tebelian ini. Oleh yang demikian, idsebabakan
tidak ada mesin yang canggih seperti pada masa kini, permukaan kayu tebelian
tidak begitu rata dan mempunyai ketebalan mencecah 3 inci hingga 8 inci.
|
|
Pengkaji :
|
Apakah fungsi lubang-lubang yang terdapat pada
dinding Kubu Brooke ini?
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Lubang-lubang tersebut dijadikan sebagai tempat
untuk meletakkan muncung senapang sekiranya kubu diserang pemberontak serta
dijadikan sebagai tempat untuk mengintip segala pergerakan para pemberontak
yang datang hendak menyerang kubu.
|
|
Pengkaji
:
|
Saya rasa setakat ini sahaja yang saya ingin tahu
tentang Kubu Brooke. Saya ucapakan terima kasih kerana sudi untuk melayan
saya berborak.
|
|
Sangan Ak Sabot
:
|
Sama-sama.
|
hi, is this about Fort Magherita?
ReplyDelete